TIJD VOOR DE OVERHEID 2.0 / PRÉPARONS L’ÉTAT DE DEMAIN
(Version française en dessous)
Open VLD-Kamerleden Christian Leysen, Marianne Verhaert en Vlaams fractieleider Willem-Frederik Schiltz hebben samen hun schouders gezet onder een actieplan voor een efficiëntere overheid. Aan de hand van zeven punten geven ze aan hoe we het huidige overheidsmodel kunnen verbeteren. Ook lanceren ze Minderenbeter.be, een online platform waarop burgers zelf ideeën en voorstellen kunnen indienen.
De uitweg naar het post-coronatijdperk vergt grote investeringen, zowel in de privésector als in de overheid. De Antwerpse liberalen Christian Leysen, Marianne Verhaert en Willem-Frederik Schiltz waren daarom van mening dat het huidige momentum moet worden aangegrepen om werk te maken van een beter functionerend staatsapparaat. Ze willen gaan voor een overheid die wat ze doet, vooral ook goed doet. Een overheid die gefocust blijft op haar kerntaken en zich niet met bijzaken bezighoudt. Een overheid die zichzelf continu evalueert en haar werking voortdurend tracht te verbeteren. Kortom: een overheid die er is voor de burger, niet voor zichzelf.
Daarom lanceren ze vandaag een zeven punten tellend actieplan met concrete voorstellen voor een slankere en adequate overheid. ‘Het huidige Belgische model is te complex,’ zegt initiatiefnemer Christian Leysen, ‘Te veel verwarrende regels en wetten zorgen er vandaag voor dat dringende beslissingen vaak niet, of pas veel te laat, kunnen worden genomen. De moeizame besluitvorming aan het begin van de coronacrisis was daar een voorbeeld van.’ In het verleden werden al stappen vooruit gezet, klinkt het, zoals met het kafkaplan, maar er blijft bijzonder veel werk aan de winkel. Een autonoom en een sterk geresponsabileerd team van topambtenaren, met een duidelijke opdracht van de volgende regering, moet daar in het kader van een lange termijnplan invulling aan geven.
De initiatiefnemers van het project werden in de praktijk zelf meermaals geconfronteerd met de tekortkomingen van onze complexe staatsstructuur. Christian Leysen vanuit zijn achtergrond als Antwerps havenondernemer, Marianne Verhaert vanuit haar achtergrond als burgemeester van Grobbendonk. Beide liberalen zijn bovendien nieuw in de nationale politiek: ze hebben er net hun eerste jaar als parlementslid op zitten, hetgeen hun overtuiging sterkte dat we het in dit land een pak beter zouden kunnen doen.
Onder het motto ‘Never waste a good crisis,’ sloegen ze daarom de handen in elkaar met Vlaams fractieleider Willem-Frederik Schiltz. Samen gaan ze voor minder en beter: een slanke, maar slagkrachtige overheid met minder, maar vooral betere wetten en regels. Voortaan bundelen ze alle informatie en initiatieven om de werking van onze overheid te verbeteren op de nieuwe website www.minderenbeter.be, een denktank waarop ook burgers ideeën en voorstellen kunnen posten. Via info@minderenbeter.be kan men concrete voorbeelden indienen van overbodige regels die moeten worden afgeschaft.
Een zevenpuntenplan voor een efficiënte overheid 2.0
- Excellente dienstverlening betekent respect voor de burger
Ons land is behoorlijk complex. Voor burgers en bedrijven die bij de overheid aankloppen, maakt het niet uit of dat nu bij de deelstaten of het federale niveau is. Ze verdienen snelle en duidelijke communicatie en indien nodig flexibele dienstverlening op afspraak. Digitale applicaties als Itsme worden veralgemeend, maar ook digitale have nots worden niet vergeten. Het ‘only once’-principe inzake gegevensdeling wordt integraal doorgevoerd.
- Kerntaken bepalen en keuzes maken
Het overheidsbeslag is de afgelopen decennia steevast gegroeid in ons land. Vorig jaar bedroeg het 52 procent, tien procent meer dan bij onze Noorderburen. Wat de overheid zelf doet, moet ze dan ook goed doen. We moeten er de komende tien jaar naar streven om ons overheidsbeslag te laten zakken tot het Europese gemiddelde van 47 procent. De extra budgettaire ruimte die hierdoor vrijkomt is nodig om de torenhoge factuur van coronacrisis te betalen. Wat daarna overblijft kunnen we aanwenden om de vergrijzing en de klimaatverandering aan te pakken. Een alternatief is er niet, tenzij we ervoor zouden kiezen om onze fiscale druk te verhogen – hetgeen dodelijk zou zijn voor onze economie en de financiering van de sociale zekerheid zou ondermijnen.
- Menselijk kapitaal koesteren
Een slagkrachtige overheid kan niet zonder waardevol menselijk kapitaal. Een nieuw human resourcesbeleid moet autonomie en work-life balance koppelen aan flexibiliteit. De federale overheid moet werk maken van een grotere interne mobiliteit, waarbij alleen de overheid zelf werkgever is. Overstappen van de ene naar de andere FOD (of zelfs naar Vlaanderen, een provincie- of een gemeentebestuur) moet veel makkelijker kunnen. Tegelijk wordt ook werk gemaakt van meer trainings- en ontwikkelingskansen, een eigentijds personeelsstatuut met een competitieve verloning en het uitdoven van de vaste benoeming. Overheidsmanagers krijgen meer slagkracht en ook budgettaire autonomie, gekoppeld aan duidelijke doelstellingen (KPI’s) waar ze op geëvalueerd worden.
- Minder maar betere regels
De huidige crisis toonde meermaals aan dat kostbare tijd verloren ging bij het hardnekkig vasthouden aan regeltjes en procedures. Denk bijvoorbeeld aan het tekort aan desinfecterende handgels en mondmaskers. Door snel te schakelen en overbodige regelgevende barrières op te heffen, kon de privésector de overheid te hulp schieten. In plaats van ‘Niets mag, tenzij…’ moet het motto ‘Alles mag, tenzij…’ worden. Daarom wordt permanente regelevaluatie de norm en zorgen ‘sunset-clauses’ (vervaldata voor wetten en reglementen) voor de bestrijding van te veel ‘reglementitis’ en ‘proceduritis’.
- Minder verkokering
De rigide opdeling in ministeries is leesbaar in organigrammen, maar gaat voorbij aan de noodzaak tot multidisciplinariteit en complexe samenwerkingsvormen. Werken in projectteams over de beleidsdomeinen heen wordt veralgemeend en zorgt voor een betere inzet van expertise in de organisatie. Samenwerking tussen het federale niveau en deelstaten en lokale besturen wordt gestimuleerd. Zo kunnen we ‘best practices’uitwisselen, maar ook overlappingen en gaten in de dienstverlening wegwerken. Kortom: minder naast elkaar, maar meer mét elkaar werken.
- Digitaal is het nieuwe normaal
Bijna de helft van de ambtenaren is ouder dan 50 jaar. Dat betekent dat een groot deel van het korps in de volgende jaren afzwaait.Tegelijk creëeren nieuwe ICT-toepassingen, zoals bijvoorbeeld Blockchain, ongekende mogelijkheden om werkprocessen te versnellen, te vereenvoudigen en aan kostenbesparing te doen. Sommige federale overheidsdiensten hebben de afgelopen jaren immense inhaalbewegingen geleverd op vlak van informatisering. Andere delen zoals justitie, waar de fax als communicatiemiddel pas midden dit jaar werd afgeschaft, slagen er maar niet in om bij te benen. In de eGovernment benchmark van de Europese Commissie stond België, op een totaal van 36 Europese landen, pas op de 19eplaats. We moeten er tegen 2030 naar streven om in de top 5 te staan.
- Een professioneel geleid vastgoedbedrijf voor de Federale overheid
In navolging van het samenvoegen van HR en ICT in de FOD BOSA (Beleidsondersteuning en Organisatie), maken we werk van één facilitair bedrijf dat de Regie der Gebouwen vervangt. De jaarrapporten van het Rekenhof rapporteren telkens weer een gebrek aan transparantie binnen de bewuste organisatie, zoals een accurate waardering van het totale overheidspatrimonium. Het vastgoedpatrimoniumbeheer en de facilitaire dienstverlening van de overheid worden in dit bedrijf gecentraliseerd.
PRÉPARONS L’ÉTAT DE DEMAIN
Les députés fédéraux pour l’Open VLD Christian Leysen, Marianne Verhaert ainsi que le président du groupe Open VLD au parlement flamand Willem-Frederik Schiltz, ont lancé un plan d’action pour un état plus efficace. Sur la base de sept points d’action ils donnent des propositions pour mieux gouverner notre pays. En outre, ils lancent www.minderenbeter.be, un site internet qui invite les citoyens à présenter leurs propositions.
Pour sortir de la crise corona, de grands investissements seront nécessaires, tant dans le secteur privé qu’au niveau gouvernemental. Voilà pourquoi les libéraux anversois Christian Leysen, Marianne Verhaert et Willem-Frederik Schiltz sont d’avis qu’il faut saisir cet élan et joindre le geste à la parole pour tenter de concevoir un état qui fonctionne mieux. Ils veulent s’engager pour un gouvernement qui fait ce qu’il faut. Un gouvernement qui se concentre sur l’essentiel, pas sur les accessoires. Un gouvernement qui s’auto-évalue constamment et qui essaie toujours d’améliorer son fonctionnement. En bref: un gouvernement qui est là pour les citoyens, pas pour lui-même.
C’est pour cette raison qu’ils lancent aujourd’hui un plan d’action conçu sur base de sept propositions concrètes pour un gouvernement moins complexe et plus adéquat. ‘La Belgique d’aujourd’hui est beaucoup trop compliquée,’ dit Christian Leysen, l’instigateur de cette initiative. ‘Il y a trop de règles et lois inutiles. Elles empêchent de prendre des décisions importantes au bon moment. Le processus décisionnel difficile que nous avons connu au début de la crise corona illustre le problème. Il faut admettre qu’on a déja fait des pas en avant’, dit Leysen, ‘comme avec le plan Kafka, mais il reste encore du pain sur la planche. Une équipe autonome et responsabilisée avec une mission claire donnée par le prochain gouvernement fédéral, doit faire vivre ce plan de long terme.’
Les promoteurs de cette initiative eux-mêmes ont souvent été confrontés aux défauts de notre modèle d’état compliqué; Christian Leysen en tant qu’entrepreneur, Marianne Verhaert en tant que bourgmestre de Grobbendonk. Par ailleurs, les deux libéraux fraîchement entrés en politique nationale viennent de terminer leur première année à la Chambre des représentants. Ils en sortent renforcés dans leur conviction qu’on doit améliorer le fonctionnement de notre pays.
Sous la devise ‘Never waste a good crisis,’ ils se sont mobilisés avec le président du groupe Open VLD flamand Willem-Frederik Schiltz. Ils veulent ‘moins, mais meilleur’: un état élancé et proactif construit de moins de règles, mais surtout des meilleures règles. Désormais ils combinent des infos et des initiatives pour améliorer notre gouvernement sur le nouveau site internet www.minderenbeter.be, une plateforme de réflection où chaque citoyen peut publier des idées et des propositions. Via l’adresse e-mail info@minderenbeter.be, on peut soumettre des exemples concrets de lois qui devraient être supprimées.
Plan d’action pour un gouvernement plus efficace
- Du service excellent et du respect pour les citoyens
La situation politique est assez compliquée dans notre pays. Pour les citoyens et les entreprises qui s’adressent au gouvernement, peu leur importe s’ils doivent s’adresser au niveau régional ou fédéral. Ils méritent une communication rapide et claire et, si nécessaire, un service flexible sur rendez-vous. Des applications digitales comme « Itsme » doivent être généralisées, ainsi que des nouveautés conviviales. Le principe ‘only once’ concernant le partage des données doit être mis en œuvre de façon intégrale.
- Se fixer sur l’essentiel et faire des choix
La ponction gouvernementale continue à augmenter en Belgique. L’année passée, le taux s’est élevé à 52% du PIB – 10% plus qu’aux Pays-Bas. Le gouvernement doit donc utiliser ses ressources de façon plus responsable. Au cours des dix prochaines années, nous devrions poursuivre une baisse de la saisie gouvernementale jusqu’à la moyenne européenne de 47%. L’espace budgétaire ainsi libéré sera nécessaire pour payer la facture de la crise Covid-19. Les moyens qui restent après pourront être utilisés pour aborder le vieillissement de la population et la crise climatique. Il n’y a pas d’alternative. Sauf à faire le choix d’encore élever la pression fiscale – ce qui serait sans doute mortel pour notre économie et notre sécurité sociale.
- Chérir le capital humain
Pour un gouvernement percutant, le capital humain est indispensable. Une nouvelle politique des ressources humaines doit allier l’autonomie des employés à leur équilibre entre travail et vie privée. Le gouvernement fédéral doit développer une mobilité interne élargie, là où uniquement le gouvernement-même peut agir en tant qu’employeur. Le transfert d’un SPF à un autre (ou même au niveau régional, provincial ou communal) doit être facilité. De même, il faut offrir des opportunités de formation complémentaire et de développement dans l’organisation, ainsi qu’un statut du personnel actualisé ayant un salaire compétitif. De plus, il faut abroger la nomination à titre définitif. Il faut donner plus de responsabilité et d’autonomie budgétaire aux dirigeants d’entreprises publiques, liés à des objectifs bien spécifiés sur la base desquels ils seront évalués.
- Moins de règles, mais des meilleures règles
La crise actuelle a déjà montré qu’on perd beaucoup de temps en insistant trop sur des règles rigides et des procédures. Pensez, par exemple, au manque de produits désinfectants et des masques au début de la crise. En basculant vite et en levant des barrières réglementaires, le secteur privé a pu aider le gouvernement. Au lieu de ‘Rien n’est autorisé, sauf si…’ notre devise doit être ‘Tout est autorisé, sauf si…’. Il faut alors, constamment, évaluer les règles et les lois existantes.
- Moins de cloisonnement
La division rigide de notre état en différents ministères est peut-être assez nette dans les organigrammes, mais elle néglige le fait qu’on a besoin de plus de multidisciplinarité et de formes de collaboration complexes. Il faut plus souvent travailler en équipes de projet au-delà des domaines politiques. Ceci doit nous permettre de mieux utiliser l’expertise qui est disponible dans l’organisation. Une meilleure collaboration entre le niveau fédéral et les régions serait stimulée, afin d’échanger des ‘best practices’ et d’éliminer des défauts dans le service clientèle. En bref: moins de travail côté à côté et plus de travail ensemble.
- Digital, c’est normal!
Presque la moitié des fonctionnaires d’aujourd’hui ont plus de 50 ans. Cela signifie qu’une grande partie d’entre eux prendra sa retraite dans les années à venir. Au même moment, des nouvelles applications ICT, comme par exemple Blockchain, créent des possibilités énormes pour faciliter le travail et réduire les coûts. Quelques services publiques fédéraux ont déjà fait des grands pas en avant au niveau d’informatisation. D’autres, comme le Service Publique Fédéral Justice, n’arrivent pas à rattraper. Dans l’eGovernment Benchmark de la Commission européenne, la Belgique n’occupe que la 19ièmeposition sur un total de 36 pays. D’ici à 2030, notre but doit être d’entrer dans la liste des cinq premiers.
- Une société immobilière professionnelle pour le gouvernement fédéral
À l’exemple de la fusion des services HR et ICT du SPF BOSA (Stratégie et Appui), on met en œuvre une entreprise générale qui remplace la Régie des Bâtiments. Chaque année les rapports annuels de la Cour des Comptes rapportent un manque de transparence dans l’organisation actuelle. La Régie des Bâtiments n’arrive pas à donner une évaluation précise du patrimoine total de l’état. La gestion du patrimoine immobilier et du service facilité du gouvernement devrait être centralisée dans cette entreprise.
2 reacties
Het belastingsformulier is een mooi voorbeeld van de tsunami van regeltjes en uitzonderingen. Elke regering had bij de start de intentie om hierin te snoeien, maar het tegendeel gebeurde. Algemene doelstellingen formuleren is gemakkelijk maar de uitwerking in concreet beleid is weerbarstig. We mogen niet vergeten dat we in een complexe samenleving leven en dat complexiteit niet in een set van beperkte regels is te vatten. Ik steun natuurlijk alle initiatieven om de efficiëntie van de overheid te verbeteren voor zover dit alle burgers ten goede komt en niet in het minst de mensen die het sociaal economisch moeilijk hebben in onze maatschappij. Ik ben ook blij dat Willem-Frederik Schiltz deel uitmaakt van jullie werkgroep, ik bewonderde hem voor zijn dossierkennis en zijn evenwichtige en genuanceerde standpunten.
Ik vind dit echt ook een zeer goed voorbeeld … ik ben accountant fiscalist en heb zeer lang geleden ook nog op Financien gewerkt Het grootste probleem bij mij is invloed die lobbies, syndicaten, organisaties van alle aard die families, fietsers, gepensionneerden, gehandicapten, … en noem maar op (ik heb respect voor al die mensen laat ons geen debat hierover maken) maar overloop eens al die vakken en vraag U af waarom men al die uitzonderingen heeft uitgevonden … Er is zelfs geen enkele coordinatie meer van de wetgeving sinds decennia omdat er geen enkele regering nog de tijd heeft om eens alles terug onder de loep te nemen en er iets gestructureerd van de maken en die terug in lijn te zetten met onze huidige samenleving Een voorbeeld : sinds wanneer dateert de laatste herziening van Kadastraal inkomen ?